znany lekarz
Żywienie

Edukacja najlepszą bronią przeciw epidemii otyłości!

Edukacja najlepszą bronią przeciw epidemii otyłości! Edukacja najlepszą bronią przeciw epidemii otyłości! fot. pixabay

Opracowaliśmy skuteczne narzędzia do walki z problemem otyłości – informują eksperci z Instytutu Żywności i Żywienia, którzy podsumowali właśnie efekty kilkuletniego projektu „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej”, znanego szerzej pod hasłem Zachowaj Równowagę. Naukowcy podkreślają, że jest to pierwszy kompleksowy program, który wskazuje właściwy kierunek działań w skutecznej walce z otyłością i nadwagą.

Otyłość i nadwaga to obecnie największe zagrożenie zdrowotne na świecie. Według niedawno opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) prognoz epidemia otyłości będzie w kolejnych latach szybko narastać – także w Polsce, która awansowała niestety do niechlubnej czołówki najbardziej otyłych populacji w Europie. Z problemem nadmiernej masy ciała zmaga się już blisko 60 proc. dorosłych Polaków, a co najbardziej niepokojące, dramatyczny wzrost otyłości obserwuje się także u dzieci i młodzieży. Co zatem możemy i powinniśmy zrobić, aby powstrzymać falę otyłości?

Instytut Żywności i Żywienia dzięki długofalowym i prowadzonym na ogólnopolską skalę działaniom  skierowanym do całego społeczeństwa znalazł odpowiedź na to pytanie.

Realizowany przez nas w ostatnich latach projekt pokazuje, że dobrze prowadzona, kompleksowa edukacja społeczna, wspierana przez konkretne działania skierowane do kobiet w ciąży, dzieci i młodzieży, osób z nadmierną masą ciała oraz ogółu konsumentów to najlepszy sposób na ograniczenie występowania otyłości i nadwagi. Wiedza na temat szkodliwych skutków nadmiernej masy ciała powinna być przekazywana do jak największej liczby osób. O problemie nadwagi i otyłości trzeba stale rozmawiać, ponieważ jest to ogromne zagrożenie zdrowotne, a nie wszyscy – niestety – zdają sobie sprawę z tego, jakie są ich konsekwencje powiedział prof. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia, na konferencji podsumowującej efekty projektu, która odbyła się 2 grudnia 2016 r. w Warszawie.

 

Lekarze i dietetycy z Instytutu ostrzegają przed lekceważeniem nadwagi i otyłości, zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Podkreślają, że otyłość to nie tylko defekt estetyczny, lecz przede wszystkim groźna choroba i główna przyczyna wielu innych chorób, takich jak: cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo-naczyniowego (udar mózgu, nadciśnienie tętnicze), nowotwory złośliwe (rak jelita grubego, sutka, gruczołu krokowego) czy kamica żółciowa.

W ramach projektu opracowaliśmy narzędzia i programy, których skuteczność została potwierdzona w praktyce. Musimy kontynuować walkę z otyłością, ponieważ choroba ta wiąże się z katastrofalnymi skutkami nie tylko dla społeczeństwa, lecz także dla krajowej służby zdrowia i gospodarki – dodał profesor Jarosz, który kierował projektem.

Najlepszym przykładem opracowanego w projekcie skutecznego narzędzia do walki z otyłością jest  program certyfikacji szkół i przedszkoli „Szkoła/przedszkole przyjazne żywieniu i aktywności fizycznej” skierowany do dzieci i młodzieży, czyli tej grupy społecznej, w której nawyki żywieniowe dopiero się kształtują. Wśród uczniów objętych programem zaobserwowano: spadek występowania nadmiernej masy ciała o 1 proc., zmniejszenie liczby osób pijących codziennie słodkie napoje o 20 proc. a jedzących codziennie słodycze − o 14 proc. Aż o jedną trzecią zwiększyła się natomiast liczba uczniów, którzy jedli w ciągu dnia zalecaną liczbę 4-5 posiłków. Jest to niezwykle ważne, ponieważ dowiedziono, że zmniejszenie liczby spożywanych posiłków do 1–2 dziennie zwiększa wskaźnik masy ciała (BMI), podczas gdy spożywanie 5 posiłków dziennie sprzyja utrzymaniu szczupłej sylwetki. W programie certyfikacji wzięło udział ponad 400 tys. dzieci i nastolatków z 1600 placówek edukacyjnych różnego szczebla – od przedszkoli do szkół ponadgimnazjalnych.

Świetne wyniki przyniosły również 12-tygodniowe programy redukcji masy ciała realizowane w ramach jednego z zadań projektu. Uczestniczyło w nich ponad 2111 osób z całej Polski, a ukończyło 1739, spośród których aż 94,5 proc. zrzuciło zbędne kilogramy. Średni spadek masy ciała wyniósł 5 kilogramów, a łącznie uczestnicy zrzucili ponad 9 ton nadmiernej masy ciała!

Jednym z czynników sukcesu powyższych programów było szerokie i kompleksowe podejście, które zastosowano w obu zadaniach. Uczestnicy programów redukcji masy ciała spotykali się nie tylko z lekarzami i dietetykami, lecz także z rehabilitantami i psychologami. Z kolei program skierowany do szkół obejmował zarówno działania skierowane do dzieci, jak i edukację nauczycieli i rodziców.

Oprócz działań skierowanych do osób z nadwagą i otyłością oraz uczniów, w projekcie znalazły się również programy obejmujące kobiety w ciąży oraz konsumentów. W pierwszym wzięło udział prawie 12 400 kobiet, spośród których aż 87 proc. utrzymało przyrost masy ciała w granicach normy dla okresu ciąży, a 78 proc.  miało prawidłową masę ciała również 6 miesięcy po porodzie. Z kolei celem programu skierowanego do konsumentów było zwiększenie ich świadomości na temat składu i wartości odżywczej produktów spożywczych. Działania, które obejmowały m.in. akcje edukacyjne prowadzone bezpośrednio w sklepach spożywczych, pozwoliły dotrzeć z informacjami na temat czytania etykiet produktów spożywczych aż do 6 mln osób.

***

Zachowaj Równowagę to realizowany przez Instytut Żywności i Żywienia projekt edukacyjny, którego pełna nazwa brzmi: „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej” (2011–2016). Projekt jest współfinansowany przez Szwajcarię w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (SPPW) z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Jego całkowity budżet wynosi 5 294 000 CHF, z dofinansowaniem strony szwajcarskiej w wysokości 4 500 000 CHF (85% kosztów) i z budżetu Ministerstwa Zdrowia (15% środków). Partnerami projektu są: Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie, Polskie Towarzystwo Dietetyki i Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.

Więcej informacji na temat projektu Zachowaj Równowagę na stronie: www.zachowajrownowage.pl
Więcej informacji o Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy na stronie: www.programszwajcarski.pl

Jeśli chcesz wdrożyć zasady zdrowego żywienia do codziennego życia, aby lepiej zadbać o siebie i swoich bliskich, skorzystaj z pomocy opracowanych przez ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia aplikacji mobilnych: Asystent Zdrowego Żywienia oraz Zdrowa Mama. Można je pobrać za darmo na urządzenia z systemem Android oraz iOS. Więcej informacji o aplikacjach na stronach: www.asystentzdrowegozywienia.pl, www.aplikacjazdrowamama.pl.