znany lekarz
Apteka suplementy
Anatomia człowieka

Układ pokarmowy

Układ pokarmowy Układ pokarmowy fot. © by Eduard Härkönen - Depositphotos

1. JAMA USTNA -  następuje w niej rozdrabnianie i nawilżanie pokarmu:

-  ZĘBY – siekaczami odgryzamy kawałki jedzenia, kłami rozgryzamy, a zębami przedtrzonowymi i trzonowymi rozcieramy pokarm;

-  JĘZYK – przesuwa pokarm, odpowiada za ssanie i odbieranie bodźców smakowych;

- ŚLINIANKI – są gruczołami trawiennymi, jest ich trzy pary: przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe. Wytwarzają ślinę w ilości ok. 1,5 l na dobę, która nawilża jamę ustną i pokarm. Ślina ma również działanie bakteriobójcze, a zawarty w niej enzym – amylaza, rozkłada skrobię na cukry proste.

Pokarm rozdrobniony i nawilżony w jamie ustnej zostaje uformowany w kęs, który za pomocą języka przedostaje się do gardła, następnie do przełyku i żołądka. Im dokładniej pokarm jest żuty, rozdrobniony, tym lepsze jest jego dalsze trawienie i przyswajanie. Niedokładnie pogryzione kęsy długo zalegają w żołądku, soki trawien ne nie przenikają do ich środka i nie są w stanie ich rozłożyć, w związku z tym wydalane są nie całkowicie strawione.

2. ŻOŁĄDEK – to workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego, w którym gromadzony jest pokarm. Ściana żołądka pokryta jest błoną śluzową wraz z licznymi gruczołami. Żołądek wydziela w ciągu doby ok. 2,5 l soku, który jest wodnym roztworem kwasu solnego i enzymów. Enzymy zawarte w soku żołądkowym trawią białka i tłuszcze. Kwas solny, wydzielany przez komórki okładzinowe błony śluzowej żołądka, aktywuje wydzielaną przez żołądek pepsynę, która jest enzymem trawiącym białko. Kwas solny zabija również bakterie dostające się wraz z pokarmem do żołądka. Jednocześnie żołądek wydziela znaczne ilości śluzu, który chroni błonę śluzową przed niszczącym działaniem kwasu solnego i pepsyny. Również niewłaściwe odżywianie, alkohol, leki mogą uszkodzić błonę śluzową żołądka, prowadząc do powstania nadżerek, a w konsekwencji owrzodzeń żołądka.

3. WĄTROBAjest największym gruczołem w ciele człowieka. Leży tuż przed przeponą, po prawej stronie. Wątroba filtruje krew napływającą z przewodu pokarmowego, zatrzymując i magazynując w swoich komórkach cukry, tłuszcze i produkty trawienia białek. Zmagazynowane w wątrobie substancje są następnie rozprowadzene przez krew do komórek całego organizmu. Wątroba pełni bardzo ważną rolę w odtruwaniu organizmu. Wychwytuje z krwi szkodliwe produkty przemiany materii, leki, trucizny, nadmiar hormonów, które w komórkach wątrobowych są zobojętniane i wydalane do żółci jako nieszkodliwe. Wątroba wytwarza ponadto żółć, która przewodem żółciowym dostaje się do woreczka żółciowego i dwunastnicy. Odgrywa ona podstawową rolę w trawieniu i wchłanianiu tłuszczów.

4. TRZUSTKA – to najbardziej aktywny gruczoł trawienny. Sok trzustkowy zawiera dużą ilość enzymów, które trawią cukry, tłuszcze i białka. Duża ilość zasad zawartych w tym soku neutralizuje napływającą do dwunastnicy kwaśną treść żołądkową. Na powierzchni trzustki znajdują się skupiska komórek, nazywane wyspami trzustkowymi, które wydzielają hormony: insulinę i glukagon, odpowiedzialne za regulację gospodarki cukrem w organizmie. Insulina to najważniejszy hormon trzustkowy. Brak insuliny prowadzi do cukrzycy. W krwi dochodzi wówczas do nadmiernego nagromadzenia cukru, którego część dostaje się do moczu. Jednocześnie występuje brak cukru w komórkach całego organizmu, który jest niezbędny do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych.

5. JELITO CIENKIE – początkowy odcinek jelita cienkiego to dwunastnica o długości ok. 25 cm. Do jej górnej części wchodzą przewody, które odprowadzają żółć z wątroby i sok trzustkowy z trzustki. W dwunastnicy rozpoczyna się trawienie nadtrawionych w żołądku pokarmów. Poza śliną, sokiem żołądkowym, żółcią, sokiem trzustkowym, w jelitach znajduje się również sok jelitowy. Soki te dzięki ruchom jelit, mieszane są z nadtrawionym już pokarmem. Powierzchnia błony śluzowej jest zakończona mikrokosmkami, przez które wchłaniane są: woda, witaminy, składniki mineralne i wszystkie produkty powstałe z rozpadu białek, tłuszczów i węglowodanów.

6. JELITO GRUBE resztki mleczka pokarmowego oraz nie strawione cząstki pokarmowe przechodzą do jelita grubego. Tutaj zachodzi dalsza resorpcja soków i wody, a resztki nie strawione wydzielane są na zewnątrz.