Układ nerwowy

Układ nerwowy fot. @ Eraxion - Depositphotos

UKŁAD NERWOWY – dzieli się na:

• ośrodkowy układ nerwowy, składający się z mózgowia i rdzenia kręgowego
• obwodowy układ nerwowy, zbudowany z nerwów czaszkowych i nerwów rdzeniowych.

Ze względu na wykonywane czynności układ nerwowy dzielimy na układ nerwowy somatyczny i układ nerwowy autonomiczny. Układ nerwowy somatyczny dzieli się na układ piramidalny, powodujący ruchy świadome oraz układ pozapiramidalny, kierujący ruchami zautomatyzowanymi i odpowiadający za napięcie mięśni.. Układ nerwowy autonomiczny przenosi impulsy za pomocą zwojów nerwowych z centrum do narządów wewnętrznych, a więc kieruje pracą serca, układu pokarmowego, narządu oddechowego i hormonalnego. Czynność tego układu nie zależy od woli człowieka.

Układ nerwowy zbudowany jest z tkanki nerwowej i tkanki glejowej. Tkankę budują komórki nerwowe, czyli neurony. Neuron składa się z ciała komórki, w którym są neuroplazma i jądro. Od ciała komórki wychodzą dwa rodzaje wypustek, dłuższa nazywana neurytem lub aksonem, a krótsza nazywana dendrytem. Neuryt przewodzi bodziec od ciała komórki do obwodu, a dendryt przewodzi impuls do ciała komórki. Pęczki aksonów (neurytów) lub dendrytów to włókno nerwowe czyli nerw. Tkanka glejowa uczestniczy w wymianie produktów przemiany materii między komórkami nerwowymi i istotą międzykomórkową

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY:

MÓZGOWIE- w mózgu zachodzą procesy myślowe, procesy odczuwania, doznawania, działania. Od mózgu wybiega 12 par nerwów mózgowych, które odbierają bodźce, przetwarzają je, przekazują do różnych części ciała. Mózgowie składa się z dwóch półkul mózgowych, móżdżku i pnia mózgu. Półkule mózgowe tworzą mózg właściwy, który osadzony jest na pniu mózgu.

Z zewnątrz półkule otacza istota szara, czyli kora mózgu, zbudowana z ogromnej ilości komórek nerwowych i odpowiedzialnych np. za pamięć, myślenie i inteligencję. W korze znajdują się również ośrodki wzroku, słuchu i powonienia. Ośrodki korowe odbierają bodźce wewnętrzne, myśli, uczucia, pragnienia.

Wewnątrz półkul mózgowych mieści się istota biała, czyli włókna nerwowe, łączące różne ośrodki w tej samej półkuli, ośrodki w obu półkulach oraz łączy półkule z ośrodkami pnia mózgu i rdzenia kręgowego oraz móżdżkiem. Wewnątrz półkul mózgowych znajdują się również tzw. komory mózgu, wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, chroniące mózg przed wstrząsami.

Pień mózgu – zbudowany jest z międzymózgowia, śródmózgowia, mostu i rdzenia przedłużonego. W moście i rdzeniu przedłużonym mieszczą się ośrodki kierujące pracą serca, naczyń krwionośnych, układu oddechowego.

Wzdłuż rdzenia przedłużonego leży MÓŻDŻEK, odpowiadający za koordynację ruchów i zachowanie odpowiedniej postawy ciała. Bardzo istotnym elementem międzymózgowia jest podwzgórze. Odpowiada ono za temperaturę ciała, stężenie elektrolitów w płynach ustrojowych, poziom hormonów, stężenie glukozy, odczuwanie głodu, sytości, łaknienia, potrzebę snu i wiele innych funkcji życiowych. Mózgowie przechodzi w rdzeń przedłużony, a następnie łączy się z rdzeniem kręgowym.

RDZEŃ KRĘGOWY – znajduje się w kanale kręgowym, wypełnia go do wysokości trzeciego kręgu lędźwiowego. Kanał kręgowy to struktura kostna chroniąca rdzeń przed urazami. Podobną rolę spełniają, pokrywające rdzeń kręgowy, opony oraz płyn mózgowo-rdzeniowy. Rdzeń liczy 31 segmentów, z każdego z nich wychodzi para nerwów rdzeniowych. W budowie wewnętrznej rdzenia kręgowego znajduje się warstwa zewnętrzna, czyli istota biała oraz warstwa wewnętrzna - istota szara. Przerwanie rdzenia powoduje porażenie czuciowe i ruchowe.

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY – nazywany również wegetatywnym reguluje czynnościami niezależnymi od naszej woli np. oddychaniem, trawieniem, przemianą materii, pracą mięśnia sercowego itp. W obrębie tego układu istnieją dwa duże układy, spełniające przeciwstawnie skierowane i uzupełniające się funkcje. Układ współczulny decyduje o aktywności fizycznej, wysiłku, zużyciu energii, natomiast układ przywspółczulny wpływa na wypoczynek i magazynowanie energii.