Bazylia - królewska przyprawa

Bazylia - królewska przyprawa fot. Kaboompics_com pixabay

Bazylia to roślina przyprawowa, bez której trudno wyobrazić sobie przydomowy ogródek czy balkonowy zielnik. Sama nazwa pochodząca od greckiego „basilicos” oznacza królewski. I nie ma w tym nic z przesady, ponieważ roślina zasługuje na taki tytuł nie tylko ze względu na swój mocny balsamiczny aromat i korzenno-cynamonowy smak, lecz również na liczne właściwości lecznicze.

Pochodzenie

Bazylia pochodzi z tropikalnej części Azji i Indii. Znana była ponad 1500 r. p.n.e. jest więc jedną z najstarszych roślin przyprawowych i leczniczych na świecie. Obecnie uprawiana jest w Indiach, Azji Południowej, Ameryce południowej, Afryce oraz w Europie.

Uprawa bazylii

Bazylia jest rośliną jednoroczną. Jej łodyga jest krucha, osiąga wysokość do 50 m, liście jasnozielone, błyszczące, gładkie. Zarówno liście jak i łodyga pokryte są włoskami gruczołowymi, w których powstaje olejek eteryczny. Na wierzchołkach łodyg znajdują się drobne kwiaty koloru lekko żółtawego lub różowego. Bazylia rozmnaża się z nasion, kwitnie od czerwca do października. Jest rośliną wymagającą: potrzebuje żyznych, wilgotnych i ciepłych gleb oraz nasłonecznionych stanowisk, źle znosi gleby gliniaste. Nasiona bazylii najlepiej kiełkują w temp. 20⁰-25⁰C. Do doniczek lub skrzynek nasiona wysiewa się pod koniec marca, do gruntu natomiast po 15 maja, w okresie, kiedy nie występuje zagrożenie wystąpienia przymrozków. Bazylię rozmnażamy również z ukorzenionych sadzonek. Pozyskuje się je w następujący sposób: odrywamy zdrowe, nie kwitnące gałązki bazylii, wkładamy do wody do czasu, aż roślina wypuści korzenie, wówczas wsadzamy ją do doniczki. W taki sposób świeżą bazylię możemy mieć przez okrągły rok.

Pozyskiwanie surowca zielarskiego

Surowcem zielarskim jest ziele bazylii. Zbiór ziela odbywa się w pierwszym okresie kwitnienia. Liście bazylii wykorzystywane jako przyprawa zbiera się przed kwitnieniem rośliny. Łodyżki ścinamy dosyć wysoko –ok. 10 cm nad ziemią. Ściętą bazylię przenosimy natychmiast do suszarni, gdzie rozkładamy ją cienką warstwą w miejscu zacienionym i przewiewnym. W przypadku suszarni ogrzewanych, temperatura nie powinna przekraczać 35⁰C, zbyt wysoka temperatura może powodować utratę cennego olejku eterycznego. Z tego też powodu nie pozostawiamy ściętej rośliny na słońcu, lecz od razu przenosimy do suszarni. Wysuszone ziele zachowuje aromat oraz barwę jasnozieloną. Pakujemy je w papierowe torebki, chroniąc w ten sposób przed światłem.

Właściwości lecznicze bazylii

Bazylia zawiera wiele czynnych substancji decydujących o właściwościach leczniczych. Są to przede wszystkim: olejki eteryczneolejki eteryczne takie jak: linalol, eugenol, ponadto garbnikigarbniki, saponinysaponiny, flawonoidy, glikozydy, enzymy, kwasy organiczne, składniki mineralne (potas, fosfor, magnez, wapń).

Bazylia wykazuje właściwości rozkurczające, pomaga w zaburzeniach trawiennych, stanach zapalnych błon śluzowych. Reguluje trawienie, usuwa wzdęcia i zaparcia, działa antyseptycznie, poprawia apetyt. Napary oraz nalewki z bazylii działają korzystnie nie tylko na układ pokarmowy. Są również bardzo dobrym środkiem moczopędnym, łagodzą zapalenia dróg moczowych, stosowane są w nieżytach górnych dróg oddechowych np.  do płukania gardła. Bazylia działa łagodząco na kaszel oraz uspokajająco na układ nerwowy. Zewnętrznie świeże liście lub sok z bazylii służy do nacierania miejsc po ukąszeniu przez owady, w stanach zapalnych skóry oraz grzybicy. Olejek eteryczny dodany do kąpieli działa odprężająco i kojąco na skórę i układ nerwowy oraz wzmacniająco na cały organizm.

Jak przygotować napar z bazylii?

1 łyżkę suszonej bazylii zalewamy szklanką wrzącej wody, przykrywamy i odstawiamy do zaparzenia na okres ok. 15 min. Pijemy 3 razy dziennie filiżankę naparu pomiędzy posiłkami.

Bazylia – niepowtarzalny dodatek do potraw

Bazylia jest przyprawą, która stosowana na świeżo lub w postaci suszonej dodaje potrawom niepowtarzalny smak i aromat. Trudno wyobrazić sobie potrawy z pomidorów bez bazylii. Bazylię dodaje się do sałatek z pomidorów, zielonej sałaty, ogórków, potraw z grochu, fasoli i warzyw, spaghetti, mięs i ryb. Bazylię wspaniale komponuje się z innymi przyprawami np. tymiankiem, majerankiem, natką pietruszki, estragonem, czosnkiem i  cebulą. Dodając bazylię do sosów oraz duszonych i pieczonych mięs warto pamiętać, że bazyliabazylia ułatwia ich trawienie.