Prawidłowe żywienie dziecka

Prawidłowe żywienie dziecka fot. Andrey Kuzmin

Prawidłowe żywienie dziekai decyduje o prawidłowym funkcjonowaniu jego organizmu. Polega ono na dostarczaniu wszystkich składników pokarmowych we właściwych proporcjach tak, aby pokryć całodzienne zapotrzebowanie energetyczne organizmu.

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe wygląda następująco:

• Węglowodany  55-60%
• Tłuszcze ok. 30%
• Białka ok.12%

Dzienna racja pokarmowa przewidziana dla dziecka powinna obejmować produkty spożywcze o  dużej różnorodności składników odżywczych. Istotnym warunkiem prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży jest liczba posiłków w ciągu dnia, ich wartość energetyczna, objętość i strawność poszczególnych posiłków.

Przeanalizujmy trzy grupy wiekowe dzieci, których żywienie różni się ze względu na rozwój fizjologiczny.

Grupa dzieci w wieku 7-9 lat charakteryzuje się stosunkowo niskim tempem rozwoju fizycznego oraz słabą aktywnością ruchową. Dlatego dziecku z tej grupy wiekowej podajemy pokarmy łatwo strawne, zawierające jednak odpowiednią ilość składników budulcowych oraz witamin.

Dzieci w wieku 10-12 lat wykazują już większą aktywność fizyczną, szybciej się rozwijają, wymagają więc spożywania większej ilości produktów energetycznych takich jak: ciemne pieczywo, kasze, makarony, mięso i warzywa.

Grupa wiekowa 13-15 lat oznacza się burzliwym rozwojem fizycznym i psychicznym. Wzrasta więc w znacznym stopniu zapotrzebowanie na produkty bogate w białko, wapń, żelazo oraz witaminy. Dzieci z tej grupy wiekowej powinny spożywać większe racje pokarmowe niż osoby dorosłe. W posiłku należy uwzględnić większą ilość mleka, sera, jaj, mięsa, masła, warzyw i owoców. Najważniejszym posiłkiem dla każdego dziecka jest ŚNIADANIE! Może to być zupa mleczna np. owsianka, kromka pieczywa wielo-ziarnistego z masłem, miodem, roztartym twarożkiem z dodatkiem np. szczypiorku, pietruszki, rzodkiewki itp. jajko na miękko lub jajecznica. Śniadanie musi pokryć ok. 30% dziennego zapotrzebowania na energię, więc musi być odpowiednio skomponowane w produkty wysokoenergetyczne ale również budulcowe. Nie wolno zapominać o drugim śniadaniu, które dziecko musi obowiązkowo zabierać ze sobą do szkoły. Może to być pieczywo z ziarnem z dodatkiem, wędliny, sera, sałaty itp. Dodatkowo owoc lub warzywo. Nie wolno liczyć jedynie na ofertę sklepików szkolnych, które najczęściej proponują słodkie przekąski, niestety przeważnie sztuczne z dodatkiem kolorowych dodatków chemicznych i konserwantów, obowiązkowo z naklejkami, kartami, brelokami itp., które należy zbierać, aby wciąż poszerzać kolekcję. Jeżeli co do picia, to kolorowe, słodkie napoje, również gazowane.

Niestety właściciele sklepików nastawieni są zdecydowanie bardziej na zysk, więc nie łudźmy się co do tego, że sytuacja nagle się zmieni i „śmieciowe jedzenie” zniknie ze sklepików szkolnych. Warto jednak podjąć wysiłek i podejmować współpracę z tymi właścicielami sklepików, którzy w swojej ofercie przedstawiają alternatywę dla niezdrowej żywności. Niech to będą zdrowe kanapki z pełnoziarnistego chleba lub pełnoziarnistych bułeczek, ziarniste przekąski, orkiszowe paluszki, woda mineralna, owoce surowe i suszone. Teraz wystarczy włączyć do akcji nauczycieli i specjalistów ds. żywienia, którzy przystąpią do edukacji dzieci i młodzieży w zakresie zdrowego żywienia.

Upowszechnianie wiedzy wśród dzieci i młodzieży o prawidłowym żywieniu należy do bardzo istotnych zadań edukacyjnych szkolnictwa. Służą do tego celu spotkania z dietetykiem, wykłady ekspertów ds. żywności, wyjazdy do gospodarstw produkujących ekologiczną żywność, uczestniczenie w warsztatach, uczących jak zdrowo jeść i jak zdrowo żyć, dbanie o dostęp dzieci do książek, broszur, ulotek popularyzujących zdrowe żywienie. Edukacja młodego pokolenia w zakresie prawidłowego żywienia to ważny krok w kierunku profilaktyki zdrowia. Prawidłowo żywione dziecko to dziecko skoncentrowane na lekcji, a nie ziewające i senne, aktywne, a nie ospałe, dobrze się uczące, a nie przynoszące do domu coraz to gorsze oceny, tryskające radością i energią, a nie smutne i przygnębione.

Niewłaściwe żywienie dziecka prowadzi do niedożywienia, czemu towarzyszy anemia, biegunki lub zaparcia, częste infekcje i depresje.

Niezbędnym posiłkiem dla dziecka w ciągu dnia jest pełny obiad. Pierwsze danie do świeża zupa na wywarze mięsnym z dodatkiem dużej ilości warzyw, bez stosowania kostek rosołowych czy niektórych przypraw jak np. wegeta. Nie muszę dodawać, że absolutnie należy wykluczyć z menu zupę z torebki, dostarczającej jedynie porcję szkodliwej dla organizmu chemii. Zupa jest posiłkiem delikatnym, rozgrzewającym żołądek i przygotowującym go do przyjęcia drugiego dania, które ulega bardziej skomplikowanemu procesowi trawienia. Drugie danie może składać się np. z gotowanego lub duszonego mięsa (najlepiej cielęcina, mięso drobiowe, mięso z królika), kaszy jaglanej, gryczanej lub jęczmiennej, do tego obowiązkowo sałatka np. z czerwonych buraczków lub selera i jabłka z dodatkiem orzecha włoskiego. Możliwości są nieograniczone, jednak ważne są rodzaj i jakość produktów oraz sposoby ich przyrządzania (unikamy smażenia i pieczenia!).

Nie zapominajmy, że w ciągu dnia dziecko powinno sięgać po zdrowe przekąski, najlepiej surowe owoce i warzywa lub naturalne soki owocowe i warzywne, które są źródłem niezbędnych witamin, składników mineralnych, kwasów owocowych, pektyn oraz błonnika. Płatki owsiane z dodatkiem owoców, miodu, naturalnego jogurtu, orzechów będą  doskonałym posiłkiem na podwieczorek. Kolacja nie powinna obciążać żołądka, można przygotować kanapki z pełnoziarnistego chleba z pastą serową, z dodatkiem naturalnych ziół lub przypraw, plasterkiem dobrej wędliny, pomidora posypanego nie solą, ale zdrową mieszanką prażonych i mielonych ziaren (nasiona lnu, sezamu, dyni i gruboziarnistej soli morskiej). I na koniec jeszcze jedna uwaga! Posiłek dziecko powinno spożywać powoli, w miłej atmosferze, najlepiej w towarzystwie najbliższych. Uczmy dzieci tego, co powinny jeść i jak powinny jeść, a przede wszystkim dajmy im jako rodzice dobry przykład!

Dzienne racje pokarmowe u dzieci przedstawione w tabeli zaczerpnięte zostały z opracowania A. Szczygła: „Normy żywienia i wyżywienia cz.II. Normy wyżywienia. Modele racji pokarmowych”. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa 1987).