Pszenica orkiszowa

Pszenica orkiszowa fot. Joseph Hart

Pszenica należy do najpopularniejszych i najbardziej rozpowszechnionych zbóż na świecie. Znana była już 7-8 tys. lat temu. Obecnie stanowi ona 20% gruntów ornych na kuli ziemskiej. Największym producentem ziarna pszenicy jest Azja (produkcja pszenicy stanowi 44% zbiorów światowych). Europa produkuje 28% zbiorów światowych pszenicy; największymi jej producentami w Europie są: Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Polska.

Największe znaczenie w uprawie mają dwa podgatunki pszenicy: pszenica zwyczajna, stanowiącej 90% powierzchni obsianej pszenicą na świecie i pszenica twarda, stanowiącej 10% powierzchni obsianej pszenicą na świecie.

Coraz większą popularnością cieszy się pszenica orkisz, wywodząca się z Azji Środkowej. Pszenica orkisz była w średniowieczu zbożem dominującym w Europie jak i w Polsce. Obecnie na nowo docenia się walory żywieniowe i zdrowotne tego zboża i coraz więcej hektarów pól uprawnych przeznacza się pod jego uprawę. Pszenica orkisz jest formą oplewioną o ziarniakach szklistych. Grube, skórzaste plewy kłoska chronią ziarniak przed zanieczyszczeniami zewnętrznymi, spowalniają jego starzenie, zapobiegają utracie składników odżywczych. Pszenica orkisz ma znacznie mniej ziarniaków (ale są większe) niż np. pszenica zwyczajna, również plonuje gorzej niż pszenica zwyczajna, jednak jest rośliną, która nie wymaga intensywnej ochrony i wysokiego nawożenia. Jest również dosyć odporna na różne choroby, skutecznie konkuruje z chwastami, toleruje gorsze warunki środowiskowe. Wszystkie te cechy sprawiają, że pszenica orkisz nadaje się do uprawy w gospodarstwach ekologicznych.

Wartość odżywcza orkiszu jest bardzo cenna. Zawiera on wszystkie niezbędne w żywieniu człowieka składniki odżywcze: węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne i błonnik. Porównując orkisz z pszenicą zwyczajną, można zauważyć, że ten pierwszy ma zdecydowanie więcej białka, tłuszczu i błonnika.

Ziarno pszenicy orkisz służy do produkcji mąki, kaszy drobno-i pełnoziarnistej, płatków i otrąb. Produkty piekarskie wytwarzane z mąki orkiszowej cechują się wysoką zawartością składników mineralnych i błonnika. Polecane są diabetykom, ponieważ zawierają niski poziom cukru i tłuszczu.