Nutraceutyki w walce z chorobami

Nutraceutyki w walce z chorobami fot. Roberto Ribeiro sxc hu

Nutraceutyki to aktywne biologicznie substancje lecznicze zawarte w żywności, których skuteczność potwierdzona została licznymi badaniami naukowymi. Nutraceutyka to nauka zajmująca się badaniem żywności przede wszystkim po kątem jej właściwości leczniczych, wspomagających funkcje metaboliczne i fizjologiczne organizmu. Nutraceutyki pozbawione są własności alergizujących i cechują się lekkostrawnością. Podnoszą odporność organizmu, chronią przed chorobami np. cukrzycą, nowotworami, chorobami serca i układu krążenia, chorobami układu pokarmowego, poprawiają stan naszego zdrowia, przyspieszają regenerację organizmu po przebytej chorobie, opóźniają proces starzenia.

Przykładowe substancje nutraceutyczne

1. Przeciwutleniacze. Zwalczają wolne rodniki, podnoszą odporność, opóźniają proces starzenia, chronią przed chorobami np. wieńcową i nowotworami. Przykładem przeciwutleniacza jest resweratrol, występujący czerwonych skórce czerwonych winogron, ale także w soku i czerwonym winie. Zwalcza on różne choroby między innymi grzybice. Odmiany winogron bardziej podatne na choroby grzybicze, wytwarzają znacznie większe ilości resweratolu.

Źródłem antyoksydantów są również. zielona i biała herbata, brokuły, owoce cytrusowe.

2. Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki. Probiotyki to mikroorganizmy takie jak bakterie kwasu mlekowego (lactobacillus i bifidobacterium), które wpływają na prawidłowy rozwój flory bakteryjnej, chroniąc w ten sposób jelita. Badania wykazują, że bakterie kwasu mlekowego hamują w jelitach rozwój związków mutagennych oraz bakterii stymulujących rakotwórcze substancje do przekształcania się w cząsteczki nowotworowe. Probiotyki przyspieszają rozkład niestrawionych resztek pokarmowych, chronią nabłonek jelitowy i znajdujące się w nim komórki immunologiczne. Bakterie kwasu mlekowego pozytywnie wpływają również na aktywność neuronów w przewodzie pokarmowym, oddziałujących na pracę jelit.

Prebiotyki to natomiast naturalne substancje obecne w żywności takie jak np. fruktoza, kwas octowy, kwas masłowy, czy propionowy. Podobnie działają jak probiotyki; wpływają na rozwój flory bakteryjnej, dbają o trawienie i prawidłową pracę jelit, wykazują właściwości przeciwnowotworowe.

Synbiotyki to połączenie probiotyku i prebiotyku, których właściwości lecznicze służą przywróceniu właściwej flory bakteryjnej w jelitach.

3. Polifenole zawarte np. w jabłkach wykazują silne właściwości antyrakowe, w szczególności zapobiegają nowotworom odbytu i jelita grubego, zmniejszają również wielkość oraz ilość polipów w jelicie, wykazują szczególne właściwości wzmacniające naczynia krwionośne, działają przeciwmiażdżycowo, przeciwzapalnie i antyalergicznie. Do polifenoli zaliczamy np: fenolokwasy, flawonoidy, flawonole, flakony, antocyjany, izoflawony, stilbeny i ligniny.

4. Błonnik (w tym pektyna) pełni istotną rolę jako czynnik chroniący przed chorobami serca i obniżający ryzyko wystąpienia zawału. Poważne programy badawcze przeprowadzone w USA udowodniły, że osoby spożywające pokarmy bogate w błonnik, zdecydowanie rzadziej zapadały na choroby serca. Po pierwsze błonnik usuwa z przewodu pokarmowego cholesterol, wiążąc się z jego cząsteczkami, nie dopuszczając do przenikania przez ściany jelit do krwioobiegu. Po drugie błonnik działa odchudzająco, ponieważ jest sycący, a więc kto spożywa jego większe ilości, zjada znacznie niej, waga więc spada. Jest to więc doskonały sposób na walkę z otyłością, nadciśnieniem krwi, wysokim poziomem „złego cholesterolu”. Po trzecie błonnik pomaga zapobiegać cukrzycy, spowalnia trawienie, a poprzez to chroni przed nagłymi skokami cukru, a więc również przed nadmiernym wydzielaniem insuliny, która musi ten cukier dostarczyć do komórek. Błonnik może być rozpuszczalny lub nierozpuszczalny. Błonnik rozpuszczalny znajdziemy w wielu zbożach, warzywach i owocach (otręby, płatki owsiane, kasza jęczmienna, fasola, groch, owoce cytrusowe, jabłka, truskawki. Pektyna pochodząca ze skórki jabłek należy do najskuteczniejszych błonników, obniżających cholesterol.

5. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (kwas linolowy (omega 6) i alfa-linolenowy (omega 3), występujące w największych ilościach w tranie, olejach roślinnych, orzechach. Wspomagają naczynia krwionośne, zapobiegają miażdżycy, obniżają poziom „złego” cholesterolu, podnoszą poziom „dobrego”. 

6. Białka i aminokwasy, peptydy. Najwyższą wartość odżywczą mają białka produktów zwierzęcych (są lepiej trawione) w porównaniu z białkami roślinnymi. Ich źródłem są jaja, produkty mleczne (na przykład jogurt, kefir), mięso, drób, ryby.Produkty pochodzenia roślinnego takie jak  fasola, soja, groch zawieraj ok. 2-25% białka, inne produkty roślinne zaledwie 1-2%. Białko ma właściwości budulcowe, a także energetyczne. Są niezbędne dla życia i zdrowia człowieka.

7. Sterole i  stanole roślinne. Sterole w małych ilościach są w sposób naturalny zawarte w wielu owocach, warzywach ,orzechach, ziarnach, olejach roślinnych np. rzepakowym, sojowym, kukurydzianym oraz innych produktach pochodzenia roślinnego. Stanowią podstawowy składnikiem ścian komórek roślinnych. Stanole można znaleźć w śladowych ilościach w podobnych produktach, ale przede wszystkim są one wytwarzane w procesie uwodornienia roślinnych steroli. Liczne badania naukowe pokazują, że sterole i stanole roślinne obniżają w istotny sposób stężenie cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL.

8. Lecytyna, cholina. Lecytyna to naturalna substancja, która wpływa na prawidłowe funkcjonowania układu nerwowego, mózgu i serca. Poprawia pamięć i koncentrację oraz ogólne samopoczucie. Wzmacnia wątrobę i woreczek żółciowy. Występuje w żółtku jajka, soi, rzepaku, fasoli, orzeszkach ziemnych, orzechach włoskich, kiełkach pszenicy, wątrobie.  Cholina występuje w lecytynie jako fosfatydylocholina, która rozkłada się na choinę po zjedzeniu  produktów choiny lecytyną. Cholina pełni podobne funkcje jak lecytyna.