Sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wpływa na samopoczucie, nastrój, zdolność koncentracji i zapamiętywania, a także szybkość reagowania na bodźce zewnętrzne. Zapotrzebowanie na sen zależy od wieku. Najbardziej potrzebują go niemowlęta, które przesypiają większą część dnia. Dzieci małe powinny przesypiać 12 godzin, starsze dzieci od 8 do 10 godzin, a osoby dorosłe 8 godzin. Wraz z wiekiem spada czas snu, staje się on coraz krótszy. Osoby starsze śpią 5 - 6 godzin i jest to stan naturalny. Jednak są i takie osoby, które śpią 8 godzin w ciągu doby, ale uważają, że są niewyspane. Tak więc ilość snu, potrzebna do regeneracji organizmu to również sprawa indywidualna. Podczas snu następują po sobie fazy snu płytkiego i głębokiego. Faza snu płytkiego tzw. REM (rapid eye movement) to czas, kiedy rozładowują się wszystkie przeżycia psychiczne. Gałki oczne poruszają się wówczas bardzo szybko. W fazie snu głębokiego odpoczywamy i regenerujemy swoją energię. Zaburzenia snu mogą objawiać się trudnością w zaśnięciu. Przewracamy się z boku na bok, nie raz nawet przez kilka godzin, a sen nie przychodzi. Może być też tak, że zaśniemy szybko, ale sen jest bardzo płytki i budzimy się często w nocy, nawet kilka razy. Inną formą bezsenności jest przebudzenie sie o bardzo wczesnej porze i brak możliwości ponownego zaśnięcia. Czuwamy do rana. Konsekwencje braku snu są bardzo dokuczliwe. Jesteśmy zmęczeni, rozbici, rozkojarzeni i bardziej nerwowi.
Przyczyny bezsenności są różnorodne. Nadmierne spożywanie alkoholu, kawy i napojów zawierających kofeinę, nadużywanie leków, substancji pobudzających, hałas, trudne sytuacje życiowe, działające stresogennie, praca na zmiany. Najczęstszym sposobem radzenia sobie z problemem bezsenności jest korzystanie z odpowiednich leków. Pamiętajmy jednak o tym, że łatwo można się od nich uzależnić, nie mówiąc juz o innych skutkach ubocznych takiej terapii. Są oczywiście sytuacje, które usprawiedliwiają tę formę walki z bezsennością. Jednak w większości przypadków jest to pójście na łatwiznę. Warto podjąć wysiłek i wypróbować naturalne sposoby poprawy jakości naszego snu. Oto rady, które mogą nam w tym pomóc:
1. Wieczorem spożywaj lekkostrawny posiłek na 2-3 godzin przed zaśnięciem. Pamiętaj, nie możesz być też głodny, to na pewno nie pomoże ci w zaśnięciu.
2. Zrezygnuj z alkoholu. Wprawdzie może on wpłynąć na szybsze pogrążenie się we śnie, ale będzie to sen płytki, a ty będziesz się często budził. Organizm w czasie takiego snu zamiast odpoczynku, będzie zajmował się metabolizmem wypitego alkoholu. Nie pij przed snem również kawy, herbat i coca coli.
3. Pamiętaj, że głębokość snu spada już przy 50 decybelach, nawet wówczas, kiedy pozornie jesteśmy przyzwyczajeni do hałasu. Stopery do ucha mogą być przydatne, ale najlepiej używać takich, które można po użyciu umyć, aby nie doprowadzić do infekcji.
4. Zadbaj o wygodne łóżko. Materac nie może być ani za miękki ani za twardy. Kołdry, poduszki oraz pościel powinny być z naturalnych materiałów.
5. Dbaj o wietrzenie pokoju przed snem. Pamiętaj, że wiele szkodliwych substancji wydobywa się z dywanów, podłóg i tekstyliów.
6. Nie zasypiaj przy włączonym telewizorze lub komputerze. Najlepiej, gdyby takich urządzeń nie było w pokoju, w którym śpisz. Jeżeli nie ma takiej możliwości, wyłącz je wszystkie i przewietrz pokój. Nie kładź komórki przy łóżku, w którym spisz, zwłaszcza obok głowy.
7. Korzystnie działają ćwiczenia odprężające, wieczorny spacer lub relaksacyjny masaż.
8. Aromaterapia jest skutecznym sposobem walki z bezsennością. Najlepsze olejki eteryczne to: lawendowy, miętowy, olejek z jałowca, rumiankowy, majerankowy.
9. Wspieraj swój sen wartościowymi herbatkami ziołowymi: z melisy, dziurawca, kozłka lekarskiego i szyszek chmielu. Przykładowy przepis na herbatkę nasenną; Mieszamy zioła: 40 g korzeni kozłka lekarskiego, 20 g szyszek chmielu, 15 g liści melisy, 15 g liści mięty, 10 g skórki z pomarańczy lub cytryny. Dwie łyżeczki mieszanki zalewamy szklanką wrzącej wody, po 10-15 minutach odcedzamy. Pijemy 3 razy dziennie.
10. Przed snem stosuj odprężające czynności: słuchanie muzyki, czytanie książek, gry towarzyskie, obejrzenie komedii.