Brzoza to drzewo, które na stałe wpisało się w polski krajobraz. Rośnie nie tylko w lasach, na polanach, nieużytkach i hałdach, ale jest również ozdobą parków i ogrodów. Osiąga wysokość 25 - 30 m, jest rośliną jednopienną. Kwitnie w kwietniu. Kwiatostany to tzw. kotki, owoce to oskrzydlone orzeszki, liście żywo-zielone, ogonkowe, trójkątne, jajowate o brzegach ząbkowanych, kora biała, łuszcząca się okrężnie. Brzoza pojawiła się w okresie polodowcowym, kiedy to rozprzestrzeniła się na terenach północnych Europy i Azji. W pradawnych czasach wykorzystywano ją nie tylko jako materiał budulcowy. Kora brzozy służyła jako papier, do wyrabiania obuwia, odzieży, naczyń. Sok, pochodzący z nacinanej kory brzóz, wzmacniał i orzeźwiał. Do dziś jest wyjątkowym napojem, wykazującym cenne właściwości lecznicze. Na wysokości ok. 1 m (średnica brzozy w tym miejscu powinna wynosić 20-30 cm) wiercimy otwór o głębokości 2-5 cm i średnicy do 0,5 cm.
Uwaga! Pamiętaj, że sok z brzozy możemy zbierać tylko w okresie, kiedy drzewo nie wypuściło jeszcze liści. Najlepiej w godzinach południowych w ciepłe wczesno-wiosenne dni. Zbieranie soku w terminach późniejszych to zwykłe okaleczenie drzewa. Do wywierconego otworu wkładamy szklaną rurkę lub słomkę do napojów. Ilość pobranego soku nie powinna przekraczać 3 l. Pamietaj koniecznie o uszczelnieniu otworu w drzewie! Następnie otwór dokładnie uszczelniamy przy pomocy maści ogrodniczej.
Sok brzozowy zawiera liczne substancje czynne: flawonoidy, saponiny, żywice, garbniki, kwasy organiczne (jabłkowy i cytrynowy), gorycze, trochę olejku lotnego, salicylany, witaminę C, składniki mineralne: wapń i potas, peptydy, aminokwasy. Zawartość tak cennych substancji wpływa na lecznicze działanie brzozy. Dobroczynnie działa na cerę, więc warto nim zastąpić tradycyjny tonik. Przynosi dużo korzyści skórze głowy. Oczyszcza ją, leczy łupież, wzmacnia cebulki włosowe. Oczyszcza organizm z toksyn, leczy stany zapalne dróg moczowych, zapobiega kamicy moczowej, leczy choroby skórne i reumatyczne, przyspiesza przemianę materii. Sok z brzozy można pić przez trzy tygodnie 1 łyżkę dziennie. Badania naukowe wykazały, że kwas betulinowy występujący w korze brzozy zwalcza komórki nowotworowe, zwłaszcza czerniaka złośliwego.
Liście brzozy, które są surowcem zielarskim zbiera się w maju i czerwcu z drzew dziko rosnących. Liście obrywamy z dolnych i bocznych partii gałęzi, nie należy zrywać listków z wierzchołków drzew. Następnie rozkłada się je cienką warstwą w miejscu suchym, przewiewnym i zacienionym lub w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 400C. Wysuszone listki powinny mieć barwę oliwkową. Napar z liści brzozy: 1 łyżkę liści brzozy zalewamy szklanką wrzątku, parzymy przez 15 min. Odcedzamy. Pijemy po jedzeniu 3 razy dziennie ½ szklanki naparu. W lecznictwie wykorzystywane są również pączki brzozy. Zbiera się je wczesną wiosną, kiedy są jeszcze pełne i nie pękają. Następnie suszy się je w temp. 25-300C (np. w piekarniku). Jak przygotować odwar z pęków brzozy? 1 łyżkę pęków rozcieramy w moździerzu, a następnie zalewamy szklanką wody i doprowadzamy do wrzenia. Odstawiamy na kilkanaście minut i odcedzamy. Przygotowany odwar wykorzystujemy do przygotowania kompresów na chorą skórę. Działa on przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, ściągająco. Pełni role tonika, leczącego trądzik, wypryski skórne i zranienia.