Jaką rolę pełni układ wegetatywny?

Jaką rolę pełni układ wegetatywny?

Nerwowy układ wegetatywny nazywany również autonomicznym pełni trzy podstawowe zadania: reguluje czynności narządów wewnętrznych, zwężanie i rozszerzanie naczyń krwionośnych oraz przemianę materii zachodzącą w tkankach. Składa się on z dwóch ważnych układów: współczulnego i przywspółczulnego. Oddziałują one na narządy przeciwstawnie, jednak w sposób regulujący prawidłowe działanie tych narządów.

Układ współczulny – jego ośrodki znajdują się w części piersiowej rdzenia kręgowego. Wychodzące z nich włókna nerwowe zwane przedzwojowymi dochodzą do zwojów wegetatywnych i tam tworzą synapsy z kolejnymi neuronami. Ze zwojów wychodzą neuryty neuronów i kierują się w stronę do narządów – nazywane one są włóknami pozazwojowymi. Zwoje współczulne tworzą pień współczulny. Największym zwojem pnia współczulnego jest zwój gwiaździsty, którego włókna unerwiają serce i mięsień rozszerzający źrenicę oka. Kolejne dwa duże sploty współczulne: to trzewny, unerwiający żołądek i trzustkę oraz podbrzuszny, unerwiający jelita i pęcherz moczowy. Do układu współczulnego należy również rdzeń nadnerczy, wytwarzający dwa ważne hormony: adrenalinę i noradrenalinę.

Układ przywspółczulny umiejscowiony jest w pniu mózgu i w części krzyżowej rdzenia kręgowego. Zwoje przywspółczulne znajdują się w sąsiedztwie unerwianych narządów. Największą część układu przywspółczulnego stanowi nerw błędny, wychodzący z części przedłużonej rdzenia. Unerwia on wszystkie narządy w klatce piersiowej i niektóre w jamie brzusznej. Z pnia wychodzą natomiast nerwy przywspółczulne, unerwiające gruczoły spoinowe i mięsień zwężający źrenice. W układzie nerwowym wegetatywnym przekazywanie impulsów odbywa się poprzez trzy substancje chemiczne: adrenalinę, noradrenalinę, acetylocholinę. Acetylocholina po wykonaniu swojego zadania rozkładana jest przez odpowiednie enzymy na biologicznie nieczynne związki. Adrenalina i noradrenalina są wychwytywane przez zakończenia synaptyczne i ponownie wykorzystywane jako przekaźniki.

Układ wegetatywny odpowiada za funkcje organizmu niezależne od naszej woli: bicie serca szybsze lub wolniejsze, rozszerzanie lub kurczenie naczyń krwionośnych, pracę jelit, żołądka, pęcherza, wydzielanie potu i śliny. Zaburzania w funkcjonowaniu układu wegetatywnego mogą być wynikiem długotrwałego psychicznego i emocjonalnego napięcia, który rozregulowuje jego czynności, nie pozwalając na odpoczynek i rozładowanie napięcia. Organizm nie może powrócić do równowagi. Pojawiają się takie objawy nerwicy wegetatywnej jak: kołatanie serca, skoki ciśnienia, drżenie rąk, pocenie się, szybkie blednięcie lub zaczerwienienie skóry, napadowe stany omdleń, objawy żołądkowo – jelitowe: bóle skurczowe, biegunki, mdłości, wzdęcia, zgaga, zawroty i bóle głowy, ściskanie w gardle, problemy z oddychaniem, drętwienie kończyn, zależność samopoczucia od pogody. Towarzyszą temu najczęściej niepokój, lęk, obawy o swoje zdrowie, przygnębienie, drażliwość, wybuchowość i różne fobie (np. paniczny lęk przed śmiercią). Powrót organizmu do równowagi bywa trudny i wymaga dużego wysiłku. Higieniczny tryb życia, unikanie sytuacji stresowych, praca nad sobą i swoimi emocjami, psychoterapia, pomoc psychologa to warunki niezbędne, aby pokonać tę przykrą chorobę. Niekiedy niezbędne są leki, które uspokoją, wyciszą organizm i pozwolą na jego regenerację.