Ostrożnie z kleszczami!

Ostrożnie z kleszczami! fot. Catkin pixabay com

Na wakacjach w lesie lub nad wodą trudno jest uniknąć kontaktu z kleszczami. Co zrobić, by zminimalizować ryzyko ukąszenia? Jak usunąć kleszcza i jak postępować w przypadku ukąszenia? Odpowiadają: lek. med. Agnieszka Motyl – specjalista medycyny rodzinnej i specjalista epidemiologii oraz Magdalena Kalinowska z pionu medycznego Medicover.

Kleszczowe zapalenie mózgu to groźna, wirusowa choroba. Jednocześnie jest to jedyna choroba przenoszona przez kleszcze, przed którą możemy się bronić najskuteczniejszą istniejącą metodą profilaktyki - szczepieniem o wysokim poziomie skuteczności oscylującym powyżej 95%. Szczepieniem warto zainteresować się jeszcze w miesiącach zimowych - Najkorzystniej jest podać pierwszą i drugą dawkę szczepienia przed sezonem aktywności kleszczy w celu uzyskania odporności. Przyjęcie ich powinno być przedzielone: druga dawka powinna nastąpić po 1-3 miesiącach po pierwszej, trzecia w zależności od preparatu – od 5 do 12 lub od 9 do 12 miesięcy od drugiego szczepienia. Trzecią dawkę najlepiej podać w czasie tego samego sezonu aktywności kleszczy lub najpóźniej przed rozpoczęciem następnego sezonu – wyjaśnia Magdalena Kalinowska. Warto wiedzieć, że odporność na chorobę zyskujemy już po dwóch dawkach, ale tylko przyjęcie pełnego, trzy-dawkowego cyklu szczepień gwarantuje jej trwanie przez trzy lata. Po tym czasie wskazane jest przyjęcie dawki uzupełniającej szczepienia i ponowić ją po kolejnych 3-5 latach. Szczepionka podawana jest domięśniowo, najczęściej w ramię lub pośladek. W szczególnych przypadkach, np. pacjentom ze skazą krwotoczną, preparat może być podany podskórnie – tłumaczy Magdalena Kalinowska.

Szczepienie dla każdego

Jeśli lubisz spędzać czas na łonie natury, szczepienie to dobra profilaktyka. Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu może być podawana dzieciom od ukończenia pierwszego roku życia i dorosłym. Ponieważ dzieci i młodzież stanowią duży odsetek chorujących na odkleszczowe zapalenie mózgu warto pamiętać, by zaszczepić najmłodszych, szczególnie jeśli wyjeżdżają oni na kolonie, obozy letnie lub praktyki organizowane na łonie natury w okresie letnim. Nie należy się szczepić jeżeli mamy do czynienia z ostrą infekcją objawiającą się m.in. gorączką – w takim przypadku należy przełożyć przyjęcie dawki szczepienia do momentu wyzdrowienia. Warto podkreślić, że u części osób zapalenie mózgu może mieć łagodny przebieg i nie dawać od razu widocznych objawów, stąd wykryć je można dopiero gdy choroba jest już zaawansowana. W celu profilaktyki warto zaszczepić się przeciwko środkowoeuropejskiemu zapaleniu mózgu, które często obserwowane jest w naszej szerokości geograficznej.

Postępuj ostrożnie

Wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad, by zminimalizować ryzyko ukąszenia. Kluczem do skutecznego zapobiegania zachorowaniu na odkleszczowe zapalenie mózgu jest stosowanie szeroko zakrojonej profilaktyki. Na co zwrócić uwagę? Podpowiada lek. med. Agnieszka Motyl z Centrum Medicover:

1. Wybierając się do lasu, parku pamiętaj o odpowiednim stroju. Musisz mieć długie rękawy, długie spodnie, wysokie skarpety, czapkę z daszkiem albo kapelusz oraz buty z wyższą cholewką.

2. Stosuj środki odstraszające, które rozpylaj na ubranie i odsłoniętą skórę, z wyjątkiem skóry twarzy.

3. Zaszczep się przed kleszczowym zapaleniem mózgu. Szczepienie jest najskuteczniejszym sposobem ochrony. By uzyskać pełną ochronę przed okresem aktywności kleszczy należy zaszczepić się przed pierwszym okresem aktywności, który trwa od maja do sierpnia.

Jak usunąć kleszcza?

Pamiętaj! Kleszcza należy usunąć jak najszybciej po stwierdzeniu jego obecności, samodzielnie lub przy  pomocy innej osoby. Nie czekaj na pomoc lekarza lub pielęgniarki, jeśli miałoby to opóźnić usunięcie kleszcza ze skóry.

Zasady usuwania kleszcza

• Mocno uchwyć kleszcza pęsetą jak najbliżej skóry.
• Płynnym ruchem wyciągnij go aż do całkowitego usunięcia.
• Jeżeli w skórze pozostała jakakolwiek część kleszcza - usuń ją za pomocą igły (jak drzazgę).
• Po usunięciu kleszcza zdezynfekuj skórę.
• NIE smaruj kleszcza tłuszczem, kremem, roztworem alkoholu.
• NIE szarp, nie ukręcaj, nie rozgniataj kleszcza.

Rozerwanie kleszcza zwiększa ryzyko zakażenia zarazkami bytującymi w jego ciele, a pozostawione w skórze narządy gębowe mogą ułatwiać wtórne zakażenia skóry w miejscu przyczepu.

Oprócz pęsety możesz posłużyć się specjalnymi przyrządami dostępnymi w aptekach, takimi jak kleszczołapki, pętla do usuwania kleszczy czy miniaturowa pompka.

Zgłoś się do lekarza jeżeli:

• w okolicy ukąszenia w ciągu 6-60 dni pojawi się rumień o średnicy ok. 5 cm, z centralnym przejaśnieniem (tzw. rumień wędrujący). Zmiana skórna widoczna w pierwszych 6 dniach po ukąszeniu przez kleszcza nie jest rumieniem wędrującym, a z reguły lokalnym stanem zapalnym lub miejscową reakcją alergiczną.
• pojawią się inne objawy, tj. powiększenie węzłów chłonnych, stany podgorączkowe, bóle głowy, stawów czy mięśni.

Nie ma wskazań do rutynowego podawania antybiotyków po ukąszeniu przez kleszcza ani do badania kleszcza na obecność przenoszonych infekcji. W pewnych sytuacjach lekarz może zlecić diagnostykę w kierunku chorób odkleszczowych, jak również włączyć leczenie na podstawie objawów.