Leczenie zaćmy

Leczenie zaćmy fot. David Mark

Zaćma, zwana także kataraktą, to degeneracyjne schorzenie narządu wzroku - objawia się zmętnieniem całkowitym bądź częściowym soczewki oka. Choroba rozwija się przez dłuższy czas i dotyka zarówno jedno jak i drugie oko (nie jest to jednak regułą). Cierpią na nią przede wszystkim osoby starsze (niemal 60% populacji po 60 - tym roku życia).

W Polsce z problemem katarakty zmaga się niemal co 50 - ty Polak (90% to osoby, które ukończyły 75 lat).

Dotychczas nie udało się odkryć dokładnych przyczyn tworzenia się zaćmy. Jednym z powodów pojawienia się tej przypadłości jest zmiana, która rozwija się w strukturze białka, w soczewce, przyczyniając się do jej zamglenia.

Soczewka jest okrągłym, przeźroczystym otworem, który znajduje się w kolorowej tęczówce oka (stworzony z koncentrycznych pierścieni, umożliwiających skupiać promienie świetlne ściśle na siatkówce). Dzięki owemu mechanizmowi możliwe jest widzenie przedmiotów z bliska i z daleka. Do soczewki nie dociera krew, odżywiana jest dzięki płynowi umieszczonemu w przedniej komorze oka oraz ciała szklistego, przez które jest otoczona. W przypadku, gdy dochodzi (w wyniku starzenia) do powstania stwardnienia naczyń, to wtedy do ciała szklistego zaczyna docierać o wiele mniej substancji odżywczych. W efekcie soczewka jest gorzej odżywiana, co wpływa na jej stan - traci elastyczność i przezierność, co skutkuje zaćmą.

Od stopnia zaawansowania choroby zależne są jej objawy, jak i także ich pojawienie się. W początkowym stadium katarakta może w ogóle rozwijać się bezobjawowo, jednakże powszechnym symptomem jest proces stopniowego pogarszania się ostrości widzenia.

Najczęstszymi oznakami świadczącymi o chorobie są:

• pogorszenie widzenia do dali
• rozszczepienie świateł
• lepsze widzenie o zmierzchu
• łzawienie

Zaćma częściej występuje u osób, które narażone są na długotrwałe przebywanie w miejscach, gdzie jest duże promieniowanie:

• słoneczne
• jonizujące
• podczerwone

Do grupy podwyższonego ryzyka zalicza się osoby, u których w rodzinie (bliskiej), pojawiła się ta przypadłość.

Rodzaje zaćmy:

Wrodzona - powstaje na skutek m.in. dziedziczności, schorzeń gałki ocznej, aberracji chromosomowych. Dzieli się ją na całkowitą i częściową.

Nabyta - powstaje w wyniku fizycznych i biochemicznych zaburzeń stanu oka (występuje po 50 - tce).

Wtórna - to efekt przebytych chorób i urazów gałki ocznej. Do najczęstszych przyczyn należą m.in. wrodzona dystrofia siatkówki, zapalenie rogówki, jaskra dokonana.

Polekowa - jest wynikiem zażywania takich lekarstw jak sterydy, stosowanych m.in. w chorobie reumatoidalnego zapalenia stawów.

Chorobę łatwo zdiagnozować - okulista aplikuje do oka krople powodujące rozszerzenie źrenic i dokładnie ogląda soczewkę. Dodatkowo wykonuje się specjalistyczne badania (m.in. lampą szczelinową).

W początkowym etapie zaćma leczona jest farmakologicznie (poprzez stosowanie specjalnych kropli do oczu), jest to jednak leczenie tylko tymczasowe, mające na celu spowolnić proces chorobotwórczy. Jedynym skutecznym środkiem na pozbycie się katarakty jest zabieg operacyjny.

W obecnej dobie zabiegowi poddaje się już zaćmy niedojrzałe, w tym początkowe (dawniej, zaćma musiała „dojrzeć”). Warunkiem jest ich wpływ na upośledzenie widzenia (m.in. utrudnione czytanie, oglądanie telewizji).

Fakoemulsyfikacja, taką nazwę nosi zabieg likwidowania katarakty. Polega on na wykonaniu małego cięcia i wprowadzenia urządzenia, które za pomocą ultradźwięków dokonuje rozdrobnienia zmętniałej masy soczewkowej. Następnie zostaje wszczepiony implant wewnątrzgałkowy sztucznej soczewki.

Zabieg przebiega w warunkach ambulatoryjnych (około 30 minut), stosuje się w nim znieczulenie miejscowe (specjalne krople do oczu). Osoba operowana jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu.

Dzięki nowoczesnej technologii, rekonwalescencja następuje szybko. Nie ma potrzeby zakładania szwów (cięcie jest tak niewielkie). Przez kilka tygodni pacjent musi zakrapiać oczy specjalnymi kroplami (chronią przed infekcją i stanem zapalnym). Poprawa widzenia jest zauważalna już kilka dni po zabiegu.

Jedynym mankamentem pooperacyjnym jest konieczność używania okularów (dobierane są po ustabilizowaniu widzenia). Wszczepiane sztuczne soczewki nie posiadają zdolności akomodacji, czyli umiejętności przystosowywania się do patrzenia raz blisko, a raz daleko. Do pacjenta należy podjęcie decyzji czy chce okulary do dali, czy też do bliży.

Ważne! W przypadku, gdy choroba dotyczy jednego i drugiego oka, zabieg nie może odbyć się jednocześnie. Drugie oko może zostać poddane operacji dopiero po upływie miesiąca.

Laser femtosekundowy stosowany w usuwaniu zaćmy, należy do najnowocześniejszej metody zabiegowej. Cechuje ją:

• precyzyjność
• bezpieczeństwo
• brak skutków pozabiegowych

Sam przebieg operacji jest bardzo zbliżony do wyżej opisanej fakoemulsyfikacji - chirurg posługując się laserem femtosekundowym robi niewielkie nacięcie (porty) na rogówce. Wprowadzone zostaje przez nie narzędzie usuwające zmętniałą soczewkę. Następnie zostaje wszczepiona sztuczna soczewka (tak jak w przypadku fakoemulsyfikacji). Różnica polega na tym, ze ów stosowany podczas zabiegu laser zastępuje skalpel (z wyjątkową precyzyjnością oddziela zmętniałą soczewkę od innych tkanek, a następnie ją rozbija). Dzięki temu zabieg jest wyjątkowo dokładny i bezpieczny:

• nie ma ryzyka uszkodzenia znajdujących się w pobliżu zdrowych tkanek
• skrócony zostaje czas rekonwalescencji

Sama operacja jest bezbolesna, stosuje się znieczulenie w formie kropli do oczu. Zabieg trwa 10 - 15 minut.

Wszczepiane soczewki syntetyczne są dyfrakcyjne - poprawiają widzenie na każdą odległość. Dzięki temu, nie ma potrzeby używania po zabiegu okularów.

Źródła: centrum-zacmy.pl, www.tourmedica.pl/artykuly-medyczne/operacje-zacmy/, J.J. Kański „Diagnostyka kliniczna w okulistyce”, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2008 rok, M.H. Niżankowska „Okulistyka - podstawy okulistyczne”, Wydawnictwo lekarskie PZWL 2007 rok.