Jałowiec pospolity (Juniperys communis L.)

Jałowiec pospolity (Juniperys communis L.) fot. wikipedia

Jałowiec pospolity (Juniperys communis L.) to długowieczny, zawsze zielony krzew, (rzadziej drzewo), występujący w lasach sosnowych, terenach skalistych, bagnach, nieużytkach, nasłonecznionych pagórkach, ubogich pastwiskach. Rośnie na glebach piaszczystych, często jałowych. Jest również ozdobą ogrodów i parków. Należy do rodziny cyprysowatych. Inne jego nazwy to: cedr, cedr czerwony, jodłowiec. Jałowiec pospolity występuje w całej Europie, na Bliskim i Dalekim Wschodzie, w Azji Środkowej oraz Ameryce Północnej. W Polsce najpowszechniej rośnie w części północno-wschodniej. Jałowiec należy do najwolniej rosnących roślin drzewiastych. Przyrost w ciągu roku wynosi do ok. 5 cm. Najczęściej krzew osiąga wysokość kilka metrów, zdarza się, że drzewo dorasta do wysokości 10-15 metrów. Jałowiec jest roślinną dwupienną, rzadko jednopienną. Pień jest prosty, kora szarobrunatna, spękana, pędy silnie rozgałęzione. Liście to ostre, mocno kłujące, „wiecznie zielone” szpilki. Drzewa rosnące w miejscach nasłonecznionych zaczynają kwitnąć w 5-8 roku życia, a te rosnące w miejscach zacienionych dopiero w wieku kilkunastu lat. Kwitnienie trwa od końca kwietnia do początku czerwca. Kwiaty męskie to żółtawe szyszeczki, a żeńskie szyszki są koloru zielonego. Owoce jałowca to szyszkojagody, które dojrzewają dwa lata. W pierwszym roku są zielone, w drugim na jesień dojrzewają, przybierając barwę ciemnofioletową z niebieskawym nalotem. I te właśnie dojrzałe owoce stanowią surowiec zielarski. Owoce najlepiej zbierać późną jesienią po pierwszych przymrozkach, kiedy łatwiej opadają, dzięki czemu zbierający uniknie nieprzyjemnego pokłucia rąk przez ostre szpilki. Zebrane owoce suszymy w suszarni w temperaturze nie przekraczającej 40⁰C lub w warunkach naturalnych, w miejscu przewiewnym, suchym, rozłożone pojedynczą warstwą. Wysuszone owoce nie mogą być pomarszczone, powinny zachować swoją ciemnofioletowa barwę, balsamiczny zapach oraz słodki lub żywiczny smak.

Właściwości lecznicze jałowca

O wartościach leczniczych jałowca decydują substancje czynne w nim zawarte, takie jak: olejek eteryczny z licznymi terpenami (pinen, kadinen, kamfen, terpineol), flawonoidy, kwasy organiczne (jabłkowy, octowy, mrówkowy), cukry (glukoza i fruktoza), garbniki, związki żywicowe, gorycze, sole mineralne i witamina C. Owoce jałowca działają moczopędnie, bakteriobójczo, żółciopędnie, odkażająco. Oczyszczają organizm, poprawiają trawienie, likwidują wzdęcia, pomagają w leczeniu chorej wątroby, nerwobóli, gośćca, korzonków nerwowych. Olejek z jałowca działa rozgrzewająco.

Napar jałowcowy: 1 łyżkę rozdrobnionych jagód zalać szklanką wrzącej wody i parzyć przez ok. 15 min. Przecedzić. Pić w ciągu dnia po jedzeniu 1-2 łyżki. Pobudza trawienie, działa żółciopędnie, bakteriobójczo, moczopędnie. Jałowiec dodany do kąpieli działa przeciwgośćcowo. Przygotowujemy go z młodych gałązek krzewu oraz owoców, które zalewamy 2 litrami wody i gotujemy przez 5 minut. Po odcedzeniu wlewamy do wanny. Tak przygotowana kąpiel powinna trwać ok. 15 min. Pomaga w artretyzmie, reumatyzmie, wypryskach skórnych.

Jałowiec to również przyprawa

Jałowiec jest nie tylko cennym naturalnym lekiem. To również doskonała przyprawa, wykorzystywana do przyrządzania dziczyzny, tłustych mięs, wędzenia wędlin, kiszenia kapusty, marynowania grzybów. Jest również składnikiem niektórych napojów alkoholowych (piwo jałowcowe, wino jałowcowe, wódka jałowcowa).