Użyteczność badań diagnostycznych

Użyteczność badań diagnostycznych

Badanie laboratoryjne, dostępne dla każdego pacjenta mają za zadanie pomóc lekarzowi w określeniu choroby, na jaką pacjent cierpi lub wykluczeniu podejrzewanej jednostki chorobowej. Same objawy zewnętrzne nie wystarczą, aby postawić właściwą diagnozę. Na szczęście współczesna medycyna dysponuje wieloma możliwościami sprawdzenia, jakie procesy chorobowe zachodzą w naszym organizmie. Wiele informacji na temat zmian zachodzących w narządach oraz procesach w układzie odpornościowych dostarczają badania krwi, która w 45 % składa się ze składników stałych czyli czerwony i białych ciałek krwi oraz z płytek krwi. Należy pamiętać jednak o tym, że niewielkie odstępstwa od normy nie oznaczają jeszcze choroby, a z kolei wyniki sporo wykraczające poza ramy właściwych parametrów koniecznie powinny być powtórzone.

Czerwone ciałka krwi czyli erytrocyty powstają w szpiku kostnym. Czas ich przeżycia szacuje się na 100-120 dni, dziennie ginie ich. przeciętnie ok. 10¹¹, proces ten zachodzi głównie w śledzionie, rzadziej w wątrobie.. Aby namnażanie erytrocytów przebiegało prawidłowo niezbędna jest dostateczna podaż żelaza, witaminy B₆, B₁₂, kwasu foliowego i aminokwasów. Niedobór tych składników może spowodować ciężką niedokrwistość. Erytrocyty zawierają barwnik – hemoglobinę, która ma zdolność nietrwałego wiązania się z tlenem. Hemoglobina przenosi tlen z płuc do tkanek obwodowych. Liczba erytrocytów w 1 l krwi wynosi u kobiet: 3,6 – 5,0 x 10¹²/l, a u mężczyzn 4,2 – 5,4 x 10¹²/l, średnia objętość krwinki czerwonej MCV wynosi 80-92 fl, wartość hematokrytowi czyli stosunek objętości masy erytrocytów do całkowitej objętości krwi wynosi u kobiet 36-45%, u mężczyzn 40-54%. Obniżona zawartość erytrocytów może świadczyć o niedokrwistości (utrata krwi, zniszczenie szpiku przez nowotwór, niedobór żelaza) o wzrost ilości erytrocytów ponad normę świadczy o nadkrwistości (zaburzona dyfuzja tlenu w płucach, nadmierne wydzielanie erytropoetyny, glikokortykosteroidów lub androgenów przez tkankę nowotworową).

Białe ciałka krwi (leukocyty) składają się z granulocytów, monocytów i limfocytów. Tworzą układ obronny organizmu. Pochłaniają, trawią komórki drobnoustrojów oraz martwe krwinki czerwone, produkują przeciwciała Zakres normy wynosi 4×10⁹ do 10×10⁹ w litrze krwi (podając inaczej: 4–10 tys./mm³ lub 4–10 G/l). Leukocytoza, czyli wzrost leukocytów pojawia się w przebiegi wielu chorób zapalnych, zakażeniach bakteryjnych, nowotworach, chorobach rozrostowych układu krwionośnego np. ziarnicy, białaczki szpikowej, zaburzeniach metabolicznych oraz rozległych uszkodzeniach tkanek. Leukopenia to spadek ilości białych krwinek z powodu np. uszkodzenia szpiku kostnego, zakażenia bakteryjnego, wirusowego, białaczki limfoblastycznej, szpiczaka mnogiego. W diagnostyce ważny jest również rozmaz poszczególnych podgrup białych ciałek krwi. Agranulocyty – składające się z limfocytów (1,1–3,5 × 10⁹/l,) i monocytów (tanowiąca 3-8% wszystkich leukocytów obecnych we krwi) oraz granulocyty, w skład których wchodzą: neutrofilie (granulocyty obojętnochłonne, stanowiące 54 -62% w ogólnej liczbie krwinek białych, ich ilość wzrasta w stanach zapalnych), eozynofile (granulocyty kwasochłonne, 1 -6% w ogólnej liczbie krwinek białych, ich wzrost świadczy o pasożytach w organizmie) i bazofilie (granulocyty zasadochłonne, <1% ilości wszystkich białych ciałek krwi, pobudzają limfocyty B, serotoninę oraz heparynę).

Płytki krwi – trombocyty wpływają na proces krzepnięcia krwi. Prawidłowa ilość trombocytów to: 100 – 450 x 10⁹/l. Zmniejszona ilość płytek krwi (trombocytopenia) może być spowodowana upośledzonym wytwarzaniem płytek w szpiku kostnym lub nadmiernym zużyciem płytek w układzie krwionośnym. Zwiększenie liczby płytek (trombocytoza), nie zawsze świadczy o chorobie. Może jednak świadczyć o hemolizie, infekcjach albo chorobach nowotworowych. Może być także następstwem krwotoku i spełniać pomocną rolę w regeneracji. Płytek krwi.

Ważny badaniem diagnostycznym jest liczba krwinek opadających w ciągu 1 godz. tzw. Odczyn Biernackiego. Wartości prawidłowe u kobiet do 60 roku życia wynoszą: 3-15 mm, a u mężczyzn: 1-10 mm, powyżej 60 roku życia: u kobiet: 3-20 mm, u mężczyzn: 1-15 mm. Przyspieszone opadanie krwinek może świadczyć o stanach zapalnych, nowotworach i cieżkiej niedokrwistości i jest wskazówką do przeprowadzenia dalszych badań.