Nagietek lekarski (Calendula officinalis)

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) fot. Wildfeuer - GDFL CC BY 25

Jak sama nazwa wskazuje, nagietek jest rośliną leczniczą. W stanie naturalnym występuje nad Morzem Śródziemnym i na Bliskim Wschodzie. Jest uprawiany w całej Europie i Ameryce Północnej, nie tylko w celach leczniczych, ale również jako roślina ozdobna. Jest ona znana również pod innymi nazwami jako: miesięcznica, pazurki, paznokietek, stulik. Nagietek osiąga wysokość do 50 cm. Kwitnie od czerwca do jesieni. Jego dolne liście są jajowate, ogonkowe, a górne lancetowate, siedzące. Na szczytach łodyg znajdują się kwiatostany w postaci koszyczków w kolorze od żółtego, pomarańczowego aż po czerwony. W ziołolecznictwie wykorzystuje się odmiany tzw. pełne tzn. o kwiatach języczkowych i barwie ciemnopomarańczowej. W okresie zbioru wyskubujemy z koszyczków płatki, rozkładamy cienką warstwą w miejscu zacienionym, przewiewnym, w temp. 30⁰-35⁰C i w taki sposób suszymy.

Substancje lecznicze zawarte w nagietku lekarskim: saponiny trójterpenowe (np. kaledulozydy A i B), alkohole trójterpenowe (np. arnidiol, faradiol), karotenoidy (karoteny, ksantofile, likopen), flawonoidy, śluz, gorycze, kwasy organiczne, olejek eteryczny, fitosterole, żywice, pochodne fenolowe, sole mineralne (duże ilości manganu). Bogactwo substancji leczniczych zawartych w nagietku lekarskim decyduje o wszechstronnym działaniu leczniczym rośliny. Może być stosowany zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie. Nagietek dobroczynnie działa na układ pokarmowy, chroni błonę śluzową przełyku, żołądka, jelit, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Zalecany jest w chorobach wrzodowych, zapalnych, nieżytach żołądka i jelit. Nagietek wykazuje właściwości bakteriobójcze, likwiduje niestrawność, a nawet unieczynnia toksyny, powstające w organizmie w wyniku rozwoju nowotworu. Związki czynne zawarte w nagietku znoszą skurcze w przewodzie pokarmowym, ułatwiają pojawienie się miesiączki i sprawiają, że jest mniej bolesna. Ponieważ skutecznie niszczy paciorkowce i gronkowce, ma zastosowanie w chorobach gardła i krtani, stanach zapalnych jamy ustnej i oczu oraz zakażeniach narządów rodnych. Nagietek wykazuje również właściwości uspokajające, delikatnie obniża ciśnienie krwi. Ze względu na zawartość karotenoidów jako prowitaminy A odbudowuje naskórek, przyspiesza gojenie ran i wszelkich uszkodzeń skóry, chroni przed nadmiernym rogowaceniem i łuszczeniem skóry, a także chroni przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Polecany w przypadku hemoroidów, oparzeń, ran pooperacyjnych, odmrożeń i wysypek skórnych. Co istotne, nagietek lekarski stosowany w zalecanych dawkach nie wywołuje skutków ubocznych.

Warto również zwrócić uwagę na fakt, że nagietek ma zastosowanie w kosmetyce do produkcji kremów, maseczek, szamponów, mleczka kosmetycznego, toników, olejków.

Jak przygotować napar z nagietka? 1 łyżkę suszonych kwiatów zalać 1¹/₂ szklanki wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem na 15 minut. Po tym czasie odcedzić. Pić 3 razy dziennie po ½ szklanki na 1 godz. przed posiłkiem. Podawać w nieżytach przewodu pokarmowego, bolesnym miesiączkowaniu, w zaburzeniach wydzielania żółci, do okładów zewnętrznych.