Melisa lekarska

Melisa lekarska fot. wikipedia

Melisa lekarska (Melissa officinalis L) należy do rodziny jasnowatych. Znana jest również jako rojownik, pszczelnik, matecznik, matczyne ziele, cząberek, starzyszek. Należy do najstarszych roślin leczniczych. Uprawiana była w basenie Morza Śródziemnego i Zachodniej Azji. Do Hiszpanii Arabowie sprowadzili ją pod koniec X wieku, a następnie mnisi rozpowszechnili w Europie Zachodniej i Środkowej. Melisa jest byliną o rozwiniętym systemie korzeniowym, rozgałęzionej, owłosionej łodydze, sięgającej ok. 1 m wysokości. Liście ogonkowe, sercowate, ciemnozielone, o intensywnym cytrynowym zapachu, ułożone naprzeciwlegle. Kwiaty drobne, białawe lub różowawe, tworzące nibykółki, kwitnące w kątach liści od czerwca do września. Owoc melisy lekarskiej to rozłupina. Melisa uprawiana jest na plantacjach, w ogrodach, także w donicach. Hodowana jest nie tylko przez plantatorów ziół lecz również przez pszczelarzy, ponieważ jest to roślina miododajna. Lubi gleby żyzne, lekkie, wilgotne, bogate w wapń oraz miejsca nasłonecznione, osłonięte od wiatru. Ziele melisy w pierwszym roku zbiera sie tylko raz w sierpniu, w następnym roku w czerwcu-lipcu oraz sierpniu-wrześniu. Ścinamy roślinę na wysokości kilku centymetrów od pierwszych oczek, z których wyrosną kolejne pędy. Ścinania dokonujemy w dni słoneczne w godzinach 10-11, a przy zachmurzeniu między 12-14. W tych godzinach zawartość olejku w liściach melisy jest najwyższa. Suszymy całe ziele lub liście, uprzednio delikatnie oderwane. Rozkładamy je w cieniu, w lekko przewiewnym miejscu, a następnie ostrożnie, aby nie uległy rozgnieceniu, wkładamy do szczelnego pojemnika, najlepiej z ciemnego szkła. Melisę można również suszyć w suszarniach w temp. ok. 35⁰C. Melisa to cenna roślina lecznicza, zawierająca liczne substancje czynne. Zarówno w liściach jak i całej roślinie występuje olejek eteryczny ( w liściach - 0,3%, w pozostałej części - 0,01%), a w nim związki terpenowe np. cytral, cytronelol, linalol, geramiol, kariofilen, kopean. Olejek eteryczny działa uspokajająco i nasennie, obniża próg wrażliwości ośrodkowego układu nerwowego, łagodzi stres, napięcie, działa odprężająco, przeciwdepresyjnie, wzmacnia system nerwowy. Inne substancje obecne w melisie to: kwasy organiczne, flawonoidy, gorycze, garbniki, żywice, śluzy, cukry, witamina C i mikroelementy. Frakacja fenolokwasów działa przeciwbakteryjnie i leczy liczne schorzenia przewodu pokarmowego oraz eliminuje wzdęcia. Melisa działa moczopędnie, napotnie, przeciwzapalnie, przeciwskurczowo. Zastosowana zewnętrznie wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Skutecznie zwalcza wirusa opryszczki wargowej. Świeży liść melisy rozgniatamy w palcach, a sokiem smarujemy pęcherzyk opryszczki. Napar z melisy: 1-2 łyżek melisy zalewamy szklanką gorącej wody i zaparzamy ok. 10 minut pod przykryciem, aby olejek zawarty w melisie nie ulotnił się wraz z parą wodną. Do naparu można dodać łyżeczkę naturalnego miodu. Szklankę naparu wypijamy wieczorem przed snem. Można go również wypijać po 2-3 łyżek kilka razy w ciągu dnia. Melisa suszona lub świeża jest również świetną rośliną przyprawową stosowaną do zup, dań mięsnych (dziczyzna), ryb, sałat, sałatek owocowych i napojów.