Kolendra siewna

Kolendra siewna fot. wikipedia

Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) znana jest również pod nazwami: kolender, pieprzyk, pluskiewnik. Ta jednoroczna roślina należy rodziny selerowatych. Jest zaliczana do najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Szacuje się, że uprawiana jest od co najmniej 3000 lat. Wzmianki o niej można znaleźć na egipskich papirusach, indyjskich tekstach sankryckich i Starym Testamencie. Kolendra była popularna przyprawą w starożytnej Grecji i Rzymie, stamtąd przywędrowała do Europy Środkowej. W Polsce wykorzystywana była jako roślina lecznicza od średniowiecza. Obecnie występuje na całym świecie. Kolendra to roślina o cienkim wrzecionowatym korzeniu, z którego wyrasta żeberkowana łodyga, sięgająca do ok. 70 cm wysokości. Z łodygi wyrastają na dole liście rozetowe pojedyncze lub podzielone na 3-5 blaszki, z długimi ogonkami, na górze liście siedzące pierzastodzielne. Kolendra kwitnie w czerwcu i lipcu, wytwarzając kwiaty białe lub różowawe skupione w baldachy. Owocem jest okrągła rozłupka koloru żółtawobrunatnego, dojrzewająca w sierpniu. Kolendra jest roślina lubiącą miejsca ciepłe, nasłonecznione i osłonięte od wiatru, a gleby lekkie i raczej żyzne. Nie lubi gleb podmokłych i kwaśnych. Wysokie plony daje w porze letniej ciepłej, bez częstych opadów. Surowcem kolendry jest owoc kolendry, pozyskiwany z upraw. Zbiera się je w okresie dojrzewania baldachów szczytowych, kiedy owoce zaczynają przybierać barwę brunatną. Ścina się całe rośliny i pozostawia na polu w formie snopów, tak aby owoce w pełni dojrzały i wysuszyły się. Owoce powinny mieć lekko korzenny zapach i przybrać barwę szarozłotą. Kiedy mamy posadzoną kolendrę w ogrodzie, suszymy ja na strychu w suchym i przewiewnym miejscu. Następnie wykruszamy dojrzałe i wysuszone owoce i przechowujemy je w szczelnie zamkniętym pojemniku.

Kolendra zawiera olejek eteryczny, żywice, kumarynę, flawonoidy, fitosterole, związki białkowe i cukrowe, pektyny, skrobie, sole mineralne, olej tłusty, garbniki, triterpeny, witaminę C. Linanol obecny w olejku eterycznym działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i drogi żółciowe. Pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych. Ma działanie przeciwskurczowe, lekko uspokajające, pobudzające apetyt, hamujące nadmierną fermentacje jelit. Łagodzi wzdęcia i kolki jelitowe, leczy niestrawności, osłabia skłonność do zaparć, usuwa uczucie przepełnienia w żołądku. Zewnętrznie stosuje się olejek z kolendry w preparatach do płukania jamy ustnej i gardła, a także do przygotowania kompresów na trudno gojące się rany i oparzenia. Napar z owoców kolendry: Jedną łyżeczkę owoców kolendry rozgniatamy i zalewamy szklanka wrzącej wody. Odstawiamy na 15 min. Po odcedzeniu wypijamy 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie jak środek regulujący trawienie, pobudzający wydzielanie soków trawiennych oraz łagodzący dolegliwości bólowe ze strony układu pokarmowego.

Kolendra używana jest również jako przyprawa dodawana do tłustych mięs, grochu, kapusty, marynowanych ogórków i ciast np. pierników. Olejek kolendrowy ma zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym, dodawany jest do wód toaletowych, mydeł i płynów do kąpieli.